İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Bu en az bir yıllık sürenin başlangıcı iş sözleşmesinin yapıldığı gün değil, maddede açıkça belirtildiği üzere, işçinin işe başladığı gündür. Örneğin 01.07.2012 tarihinde işe başlayan bir çalışan için iş sözleşmesinde 2 aylık yasal deneme süresi öngörülmüştür. Bu çalışan için deneme süresi 30.08.2012 tarihinde dolacaktır. Kişi, 30.06.2013 tarihinde bir yıllık bekleme süresini doldurmuş olur ve 01.07.2013 tarihinden itibaren yıllık izin kullanabilir.
4857 sayılı İş Kanunu yıllık izin gün sayılarını iki parametre kullanarak belirlemiştir. Bunlardan ilki çalışanın yaşı diğeri ise çalışanın o işyerindeki kıdemidir –çalışma süresi-. Yaş parametresi ile belirli bir yaşın altındaki ve üstündeki çalışanlar gözetilmiş; kıdem parametresi ile de çalışanın o işyerindeki izin süresi, kıdemi ile doğru orantılı olarak arttırılmıştır. Kanunun 53. maddesinde; çalışanın yaşı ve kıdemi ile hak kazanacağı yıllık ücretli izin gün sayıları şöyledir:
1. Kıdemi 1-6 yıl (5. yıl dahil 6. yıl hariç) arasında olan çalışanlara, 14 günden,
2. Kıdemi 6-15 yıl (6.yıl dahil 15. yıl hariç) arasında olanlara, 20 günden ve
3. Kıdemi 15 yıl (15. yıl dahil) ve daha fazla olanlara ise 26 günden az yıllık ücretli izin verilemez.
– Dar mükellefiyet kapsamında ücret geliri elde edenler ise;
Ancak 18 yaşından küçüklere (18. yaş dahil) ve 50 yaşından büyüklere (50. yaş dahil) 20 işgününden az yıllık ücretli izin verilemez. Bu süreler yasanın belirlediği taban sürelerdir ve bireysel iş sözleşmeleri ya da toplu iş sözleşmeleri ile bu süreler arttırılabilir.
Mevsimlik ve kampanya işleri gibi süreksiz işlerde çalışanlar için yıllık ücretli izin hakkı yoktur. Bu işler haricindeki işlerde çalışanlar ise 1 yıllık bekleme süresi (kıdem) sonrasında ücretli yıllık izin kullanma hakkına sahip olurlar.
Kıdem hesaplaması yapılırken iş sözleşmesindeki deneme süresinin başlangıç tarihi işe başlama tarihi olarak alınır ve çalışma süresine dahil edilir.
Çalışanlara sağlanan iznin amacı; çalışanların bir süre iş ortamından uzak tutulması ve dinlenmesinin sağlanması ile buna paralel olarak çalışan motivasyon ve verimliliğinin arttırılması, çalışanın yorgunluğu ve motivasyon eksikliğine bağlı olarak meydana gelebilecek iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesidir. Bu sebeple işçi, Anayasal bir hak olan yıllık ücretli izin hakkından vazgeçemez (4857 S.K. 53/2. fıkrası) hatta yıllık izin hakkından vazgeçeceği yönünde verdiği dilekçe de hukuken geçersiz olacaktır.