4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamına giren bir işyerinde bir hizmet akdine dayalı ve sigortalı olarak çalışırken bu kanunun ilgili maddelerinde belirtilen nedenlerle işini kaybeden ve kuruma başvurarak çalışmaya hazır olduğunu bildiren sigortalı işsizlere yine aynı kanunda belirtilen süre ve miktarda yapılan parasal ödemedir. Halk arasındaki diğer adı ise işsizlik maaşıdır.
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca sigortalı sayılanlardan hizmet akitleri aşağıda belirtilen işsizlik maaşına hak kazanma şartlarından birisine dayalı olarak sona erenler, İş Kurumuna süresi içinde şahsen başvurarak yeni bir iş almaya hazır olduklarını kaydettirmeleri ve yine bu kanunda yer alan prim ödeme koşullarını sağlamış olmaları kaydıyla işsizlik ödeneği almaya hak kazanırlar.
Özetle;
a) İşsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybetmek, (Haklı fesih durumlarında işçi kendi isteğiyle işten ayrılmasına rağmen yine de işsizlik maaşı almaya hak kazanır. Haklı feshe, işverenin ahlak ve iyi niyet hallerine uymayan davranışları sebep gösterilebilir. İş yerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması, işin veya iş yerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olmak da işsizlik maaşını gerektirir. Yine işverenin işçinin hakkını ödememesi, maaşını eksik göstermesi gibi durumlarda da haklı fesih devreye girer ve istifa halinde işsizlik maaşı alınır.
b) Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
c) Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde başvuruda bulunmak,
Şartlarının sağlanması halinde işsizlik maaşından yararlanılmaktadır.
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez. İşsizlik ödeneğini güncel verilerle kolayca hesaplayabilmek için Hesaplama.NET İşsizlik Maaşı Hesaplama aracını her zaman kullanabilirsiniz.
İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. İşsizlik maaşı hesaplamalarında 2013 yılı ve sonrası için damga vergisi oranı %0.759, önceki yıllar içinse %0.66 olarak uygulanmaktadır.
Hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez. Dolayısıyla 2015 yılı için alınabilecek en düşük (taban) aylık işsizlik maaşı 0,00 TL, en yüksek (tavan) aylık işsizlik maaşı ise 0,00 TL`dir.
İşsizlik maaşı almak için hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde başvuruda bulunmak gerekmektedir. Başvurular internet üzerinden kolayca yapılabilmektedir.
İşsizlik maaşı almak için işsizlik ödeneği başvurusunu İŞKUR Genel Müdürlüğü internet sitesi aracılığıyla kolayca yapabilirsiniz. İlgili sayfanın bağlantısını bu paragrafın sonunda bulabilirsiniz.Dikkat etmeniz gereken diğer bir husus ise yeni bir iş bulduktan sonra işsizlik sigortası maaşınızı iptal ettirmeniz gerektiğidir. Aksi takdirde yeni iş yerinizi sizi sigortalı yaptığı anda devlet sizin hem çalışıp hem de işsizlik maaşı almaya devam ettiğinizi tespit ederek cezalı olarak aldığınız paraları faiziyle birlikte geri talep eder.
İlk işsizlik ödeneği ödemesi, ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılır.
İşsizlik ödeneği PTT şubeleri tarafından her ayın sonunda aylık olarak işsiz kişinin kendisine ödenir.
Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde;
a) 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
b) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
c) 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,
Süre ile işsizlik ödeneği verilir.
İşsizlik ödeneği almakta iken;
a) Kurumca teklif edilen mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden,
b) İşsizlik ödeneği aldığı sürede gelir getirici bir işte çalıştığı veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı aldığı tespit edilen,
c) Kurum tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen,
d) Haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde vermeyen,
Sigortalı işsizlerin işsizlik ödenekleri kesilir.